Խնդիր 137

<C=<B որովհետև երկու անկյուներն էլ ուղիղ անկյուն են

OC=OB ըստ գծագրի

<COT=<BOP որովհետև երկու անկյուներն էլ  հակադիր անկյուն են

Ըստ եռանկյուների հավասարության 2-րդ հայտանիշի ∆COT=∆POB հետեվաբար OP=OT, <P=<T

Խնդիր 138

<DOB=<COA որովհետև երկու անկյուներն էլ  հակադիր անկյուն են

Իսկ ըստ խնդրի պայմանի <DBC=<DAC, BO=AO

Ըստ եռանկյուների հավասարության 2-րդ հայտանիշի ∆BOD=∆AOC հետեվաբար AC=BD, <C=<D

Խնդիր 139

∆ABD և ∆ABC եռանկյունների մեջ AB կողմը ընդհանուր է,

Իսկ ըստ խնդրի պայմանի <DAB=<CBA, <CAB=<DBA, CA=13 սմ

Ըստ եռանկյուների հավասարության 2-րդ հայտանիշի ∆ABD=∆ABC հետեվաբար AC=BD=13 սմ

1․Ի՞նչ եք հասկանում ասելով ՝ ինքնիշխան պետություն։

Ինքնիշխան պետությունն ունի հստակ սահմանված տարածք, որի վրա իրականացնում է ներքին և արտաքին ինքնիշխանություն, ունի մշտական բնակչություն, կառավարություն, կախվածություն չունի այլ երկրներից, ընդունակ է և լիազորված մտնել միջազգային հարաբերությունների մեջ մյուս ինքնիշխան պետությունների հետ

2.Նկարագրե՛լ տարածքային կառուցվածքի ձևերից մեկը։

Ըստ տարածքի մեծության առանձնանում են խոշորագույն,  խոշոր, միջին և փոքր տարածքով երկրներ:

Տարածքի մեծությամբ առաջատարը Ռուսաստանի Դաշնությունն է (17,1 մլն կմ²): Ընդհանուր առմամբ բոլոր այն երկրները, որոնց պետական տարածքը գերազանցում է  3  մլն կմ°, համարվում են խոշորագույն: Այդպիսի երկրները յոթն են:

Փոքր պետական տարածք ունեն ՀՀ-ն, Բելգիան, Նիդերլանդները, Շվեյցարիան, Բութանը, Լեսոտոն, Սիերա-Լեոնեն, Վատիկանը, Մոնակոն:

Միջին տարածք ունեն Թուրքիան, Հունգարիան, Չեխիան, Ավստրիան, Սլովենիան, Լեհաստանը, Բոլիվիան:

Խոշոր տարածքներ ունեն Արգենտինան, Բրազիլիան, Հնդկաստանը, Ինդոնեզիան, Դանիան:

3.Ի՞նչ  են  բնակչությունը    և  բնակչության բնական շարժը։Նշե՛ք բնակչության վերարտադրության տիպերը։

Բնակչություն, որոշակի տարածքում մշտական բնակություն հաստատած մարդկանց ամբողջությունը։ Աշխարհի բնակչության վերարտադրության գործընթացը տեղի է ունենում բացառապես բնակչության բնական շարժի միջոցով։ Բնակչության բնական շարժը բնակչության թվի փոփոխությունն է (աճը կամ նվազումը), որը տեղի է ունենում բնական եղանակով՝ ծննդի ու մահի հետևանքով։

Ծնելիության ու մահացության ցուցանիշների տարբերությամբ պայմանավորված է բնակչության բնական վերարտադրության ռեժիմը (վարքը)։ Առանձնացնում են բնակչության վերարտադրության երեք ռեժիմ՝ պարզ, ընդլայնված և նեղացված։ Պարզ վերարտադրության դեպքում ծնելիության և մահացության ցուցանիշները հավասար են, այսինքն բնակչության թիվը չի փոփոխվում և բնական աճ չկա։ Ընդլայնված վերարտադրությանդեպքում ծնելիության ցուցանիշը գերազանցում է մահացության ցուցանիշին, և տեղի է ունենում բնակչության թվի աճ։ Նեղացված վերարտադրության դեպքում մահացության ցուցանիշը գերազանցում է ծնելիության ցուցանիշին, և բնակչության թիվը նվազում է։

4.Ի՞նչ է ցույց տալիս բնակչության խտության ցուցանիշը

Բնակչության խտություն տարածքի բնակեցվածության աստիճանն արտահայտող ցուցանիշ, որը հաշվում են բնակչության թվի և տարածքի հարաբերությամբ։ Այլ կերպ ասած՝ այդ ցուցանիշը արտահայտում է մարդկանց միջին թիվը տարածքի 1 կմ² հաշվով, այդ իսկ պատճառով անվանում են բնակչության միջին խտություն։

5.Ի՞նչ է բնակչության միգրացիան և որո՞նք են դրա տեսակները ՝ըստ տարածքի ընդգրկման։

Միգրացիան (լատ. migratio, migro- գաղթ, վերաբնակեցում) բնակչության բռնի կամ կամավոր տեղաշարժն է մի երկրից մյուսը կամ նույն երկրի ներսում կապված մշտական կամ ժամանակավոր բնակավայրը փոխելու հետ: Տարբերում ենք արտաքին (միջմայցամաքային և միջպետական) և ներքին (ներպետական) միգրացիաներ, միջշրջանային և գյուղական բնակավայրերից բնակչության վերաբնակեցումը քաղաքներում:

6.Թվարկե՜ք միգրացիայի տեսակները,ըստ դրդապատճառների։ Բերե՜լ օրինակներ։

Միգրացիաների դրդապատճառները` տնտեսական, քաղաքական, կրոնական,ընտանեկան-կենցաղային, էկոլոգիական:

Քաղաքական և ազգային միգրացիայի օրինակ է Ադրբեջանից մոտ 400 000 հայերի հարկադրված գաղթը (դեպորտացիան) (իրականում փախուստը կյանքը փրկելու նպատակով) ՀՀ և այլ երկրներ: Վերջին  20  տարվա ընթացում ՀՀ-ից արտագաղթել է մոտ  1  մլն մարդ՝   հիմնականում սոցիալ-տնտեսական շարժառիթով

7.Թվարկե՛ք․

Երեք խառնածին ռասաները ՝ եվրոպեոիդ, նեգրոիդ և մոնղոլոիդ

Երեք  ազգային  կրոններ՝ քրիստոնեություն, մահմեդականություն, բուդդայականություն

Չորս լեզվաընտանիք ՝ հնդեվրոպական, չին­տիբեթական, ալթայան, ուրալյան

8.Որո՞նք են քաղաքների բնակչության աճի երեք հիմնական ուղղությունները։

Առաջին  ուղղությունը ամբողջ բնակչության մեջ քաղաքային բնակչության տոկոսի աճի արագ թափն է , ինչը պայմանավորված է այն բանով, որ գյուղական բնակչության մի մասը մշտապես հոսում է դեպի քաղաք:

Երկրորդ ուղղությունը խոշոր քաղաքներում քաղաքային բնակչության համակենտրոնացման ուժեղացումն է:

Երրորդ ուղղությունը խոշոր քաղաքների տարածական ընդարձակումն է և քաղաքների

 տարածքային խմբերի ձևավորումը:

9․Բացատրե՛ք ՝ ի՞նչ է բնական պայմանը,ի՞նչ է բնական ռեսուրսը։

Բնության այն տարրերը և ուժերը, որոնք անհրաժեշտ են մարդկային հասարակության կյանքի և գործունեության համար, բայց անմիջականորեն չեն մասնակցում մարդու արտադրական և ոչ արտադրական գործունեությանը և կարող են դյուրացնել կամ դժվարեցնել նրա զարգացումը, կոչվում են բնական պայմաններ:

Բնական ռեսուրսները բնության բաղադրիչներն են, որոնք հասարակության տեխնիկա -տնտեսական զարգացման և բնության ուսումնասիրվածության տվյալ մակարդակում կարող են օգտագործվել մարդկանց կողմից՝ անմիջականորեն մասնակցելով մարդու տնտեսական գործունեությանը:

Ամանորը տարբեր երկրներում

Տարբեր երկրներում Ամանորը նշվում է յուրովի, սակայն նրանց ընդհանրացնում է այն, որ բոլոր մարդիկ Նոր տարին դիմավորում են նոր հույսերով ու սպասելիքներով, ցանկություններ են պահում, նվերներ մատուցում, իսկ երեխաները սպասում են Ձմեռ Պապին, որին ամեն ժողովուրդ տարբեր անուններ է տալիս:                                             

Հին հայերի նավասարդյան Ամանորը նշվել է օգոստոսի 11-ին: Այն XII դարում ընդունել է տոմարագետ Հովհ. Սարկավագը: Հայկական ավանդական Ամանորը յոթնօրյա բացօթյա տոնակատարությամբ նշվել է Նպատ լեռան ստորոտում: Տոնի գլխավոր ծիսական արարողությունը լեռան գագաթին մեկամյա կենդանու զոհաբերությունն էր  և ծիսական կերակուր եփելը (զոհաբերած կենդանու մսով հարիսա): Հեթանոս հայերի ամանորյա այս տոնակատարությունը շարունակվել է նաև քրիստոնեության վաղ շրջանում: 

Բուլղարիայում ավանդույթի համաձայն Նոր տարին դիմավորում են տանը: Տոնակատարության սկզբում տան կրտսերը կանգնում է տոնածառի մոտ և երգում, իսկ մեծահասակները նրան նվերներ են մատուցում: Սակայն ամենահետաքրքիրը սկսվում է ժամը 00:00-ին հնչող ղողանջներից հետո, երբ տանտիրուհին սկսում է կտրատել ամանորյա անակնկալ-կարկանդակը: Եթե մեկին կարկանդակի միջից բաժին է հասնում մետաղադրամ, դա նշանակում է, որ այն կբերի հարստություն, իսկ չամուսնացածներին բաժին ընկած վարդի ճյուղը` սեր:

Դանիացիները կեսգիշերին սեղանին են դնում բրնձե քաղցր շիլա, որի առանձնահատկությունն այն է, որ այնտեղ թաքցված է ընկույզ կամ նուշ: Այս ավանդույթը հատկապես դուր է գալիս չամուսնացած աղջիկներին: Եթե նրանցից որեւէ մեկին բաժին հասնի ընկույզ, ապա Նոր տարում ամուսնությունից խուսափել չի լինի:

Մեծ Բրիտանիայում նվերները պատվիրում են «Father Christmas»-ին (բառացի նշանակում է Ծննդյան Հայր): Նրան գրում են նամակ, որն այնուհետև գցում են բուխարիի մեջ: Ծխնելույզից դուրս եկող ծուխը ճիշտ տեղը կհասցնի ուղարկված նամակը:

Իտալիայում անցնող տարվա վերջին օրը բոլոր պատուհաններից դուրս են թափում անպիտան իրերը: Իտալացիները նախընտրում են Նոր տարի մտնել ոչ միայն տան նորացված հարդարանքով, այլև նոր հագուկապով: Փոքրիկ իտալացիները նվերներ են սպասում Ձմեռ Պապի կնոջից` Լա Բեֆանայից:      

Գերմանիայում Սուրբ Ծնունդը ընտանեկան տոն է: Բոլորը պետք է հավաքվեն տոնական սեղանի շուրջը: Այդ օրը տեղի ունեցող նվերների փոխանակման արարողությունը կոչվում է Բեշերունգ: Ամանորի ճաշկերույթի ամենակարեւոր մասը կոչվում է «der Lebekuchen»՝ մեղրաբլիթ-քաղցրաբլիթ:     

Հյուսիսային Հնդկաստանի բնակիչները Ամանորին գերադասում են հագուստը զարդարել վարդագույն, կարմիր, մանուշակագույն կամ սպիտակ ծաղիկներով: Հնդիկ մայրերը քաղցրավենիքները, ծաղիկները և փոքրիկ նվերները դնում են առանձին սկուտեղի վրա, իսկ առավոտյան երեխաները աչքերը փակում են և սպասում, որ իրենց մոտեցնեն սկուտեղին` նվերը ստանալու համար:                                             

Ճապոնիայում, ըստ ավանդույթի, Ամանորից առաջ միմյանց նվիրում են բացիկներ այն կենդանու պատկերով, որի տարին է լինելու: Սակայն ճապոնական տան հիմնական զարդարանքը «կադոմացու»-ն է (ելքի մոտի սոճի): «Կադոմացու»-ն յուրօրինակ ողջույն է Նոր տարվա սրբին: Սովորաբար այն պատրաստում են սոճուց, բամբուկից եւ բրնձի հյուսված ցողուններից:                                                                

Ծննդյան օրերին Չինաստանում հայտնվածներն առաջին հերթին նկատում են Լույսի ծառեր: Դա տոնածառի նախատիպն է: Լույսի ծառերը զարդարվում են արևելյան ճոխությամբ, վառ լապտերիկներով, ծաղիկներով եւ ծաղկաշղթաներով: Նույն ձևով զարդարվում են նաև տները: Տոնի նախօրեին փոքրիկ չինացիները տան պատերին կախում են գուլպաներ, որտեղ Դուն Չե Լաո Ռենը` Ծննդյան Պապիկը, դնում է իր նվերները:                                                                        

Ֆինլանդիայում տոնական ճաշկերույթի պարտադիր բաղադրիչներից է սալորի կիսելը եւ բրնձի շիլան: Իսկ Ծննդյան տոնի գլխավոր դերակատարներից է «Joulupukki»-ն: Ֆիններն այդպես են կոչում Ձմեռ Պապին:

Ֆրանսիայում մարդիկ կարող են նվիրել միմյանց ամեն ինչ` չնայած կան որոշակի կանոններ: Օրինակ՝ օծանելիք կարող է նվիրել միայն ամուսինը իր տիկնոջը: Այլ տղամարդուց նմանատիպ նվերը համարվում է «կանոններից դուրս»:

Էստոնիայում, ինչպես նաև Ավստրիայում և Շոտլանդիայում, նոր տարում երջանկություն կբերի փողոցում հանդիպած ծխնելույզ մաքրողը, որը պարտադիր ձեռքին պետք է ունենա աշխատանքի համար անհրաժեշտ իրերը: Շոտլանդիայում Ամանորի գիշերը գնում են հարևան-բարեկամների տուն՝ նախապես վերցնելով մի կտոր քաղցրաբլիթ, մեկ գավաթ գինի և մի փոքրիկ կտոր ածուխ:

Շվեդներն ավանդաբար միմյանց նվիրում են մոմեր: Այդ նվերը պայմանավորված է նրանով, որ ձմռանը բևեռային շրջանում շուտ է մթնում, իսկ լույսը ընկերության, բարյացակամության և ուրախության խորհրդանիշն է: Շվեդական տներում Ամանորի տոնակատարությունը սկսվում է նրանից, որ հայրիկները տնից դուրս են բերում աղբը, իսկ վերադառնում են Յուլ Տոմտենի` Ձմեռ Պապի կերպարանքով: Երբ ժամացույցը սկսում է ազդարարել կեսգիշերը, բոլորը սկսում են շվիներով աղմկել, իսկ Յուլ Տոմտենը` նվերներ բաժանել: Այդպիսի աղմուկ-աղաղակի պայմաններում է Նոր տարին մուտք  գործում Շվեդիա:                                                                               

Հրեաների Նոր տարին կոչվում է Ռոն Աշանա: Հրեական տարվա վերջին ամսում առավոտյան աղոթքում կարդում են «Սլիխոթ»՝ հատուկ աղոթք, որում ասվում է գործած մեղքերի մասին և խնդրում են Աստծուն ներել դրանք: Սակայն Ամանորի դիմավորումը ուրախ տան է: Ռոն Աշանային հրեաների սեղանին միշտ պետք է լինի մեղր եւ խնձոր: Խնձորի կտորները թաթախում են մեղրի մեջ և ուտում:    

Տոնի նախօրեին Իսպանիայում ցանկացած տեղ գնալիս պայուսակի մեջ պետք է լինի մի քիչ նուգա եւ շամպայն: Նոր տարին իսպանացիների համար հանրային տոն է և հենց այդ տոնական գիշերը բոլորը շտապում են կենտրոնական հրապարակ` այնտեղի մեծ տոնածառի մոտ Ամանորը դիմավորելու, խաղող ուտելու: Ժամացույցի ղողանջների ընթացքում հրապարակում հավաքվածները փորձում են հասցնել ուտել խաղողի 12 հատիկ, որից յուրաքանչյուրը խորհրդանշում է տարվա ամիսը. եթե հասցնում են ուտել բոլոր 12-ը, ապա դրանով գրեթե «երաշխավորվում» է բաղձալի երազանքի կատարումը: Ի դեպ, այս ավանդույթը տարածվում է նաև նրանց վրա, ով Նոր տարին դիմավորում է տանը: Խաղողի հատիկները դրվում են բոլոր ափսեների մեջ:

2. Соедините части предложения

А. Он был такой бедный, что не мог заплатить даже за чашку чая.

Б. И он вынул из кармана кусок жѐлтого мела и  нарисовал на стене чайной жѐлтого аиста.

В. Если вы будете заставлять его танцевать для одного человека, он будет танцевать в последний раз.

Г. Он хлопнул три раза в ладоши, и аист сошѐл со стены.

4. Поделите слова на два столбика: с буквой з в приставке, с буквой с в приставке. Разделить, безработный, возвратиться, бездомный, вздрогнуть, разыскать, бездельник, раздать.

Распилить, бессовестный, бессердечный, воспитывать, испугаться, вскрикнуть, бесшумный, чересчур, бессмертный, беспомощный.

5.Вставьте з или с:

Здоровье, рассмотреть, возвратить, бездельник, разбить, изменить, безобразие, здравствуйте, воспитательница, безработный, испугаться, здесь, восхищаться, здание, поздороваться, рассердиться, использовать.

6. От данных ниже прилагательных образуйте новые с помощью приставки без(бес-). Бессердечный, бессмертный, бессильный, безумный, бесшумный, беззвучный.

7. К данным словам прибавьте приставку раз-(рас-).

Разделить, раздать, рассвет, расставить, рассердиться, разгадать, рассыпать, разлить.

My New Year

My name is Gegham. I am twelve years old. New Year is my favourite holiday. We begin to prepare for this holiday. My father buys a beautiful New Year’s tree. I like to decorate it with toys, coloured lights, sweets and a beautiful star on the top. My mother prepares our holiday supper and lays the table. At midnight we wish each other a happy New Year. My parents put their presents under the New Year’s tree. I hope that next year will be better than the last one.

Թարգմանություն

Кто любит больше

Китайская притча

Укнязя Чжо было два министра: Чу и Шэ. Однажды князь сказал министру Чу:

— Ты совсем не любишь меня.

— Почему вы так говорите? — спросил огорчённый Чу. — Я всегда относился к вам с любовью и уважением.

— Шэ любит меня больше, чем ты, — ответил князь.

— Почему вы так говорите? — снова спросил Чу.

— Потому что Шэ никогда не делает мне замечаний. Ты же постоянно твердишь о моих промахах, толкуешь о моих недостатках. Если бы ты любил меня, то не стал бы обращать внимания на мои пороки.

Чу ответил:

— Кто молчит о недостатках друга, — тот помогает множиться этим недостаткам. Кто говорит о недостатках друга, — тот помогает ему избавиться от них. Теперь судите, господин мой, кто вас больше любит: я или Шэ.

Ով ավելի շատ է սիրում

Չինական առակ

Իշխան Ժուոն ուներ երկու նախարար ՝ Չուն և Շեն: Մի անգամ իշխանը նախարար Չուին ասաց.

-Դու ինձ ընդհանրապես չես սիրում»:

— Ինչո՞ւ եք այդպես ասում,- տխուր հարցրեց Չուն,- ես միշտ սիրով ու հարգանքով եմ վերաբերվել ձեզ:

— Շեն ինձ ավելի շատ է սիրում, քան դու», — պատասխանեց իշխանը:

«Ինչո՞ւ եք այդպես ասում,- նորից հարցրեց Չուն:

-Որովհետև նա ինձ երբեք նկատողություն չի անում: Դու անընդհատ խոսում ես իմ սխալների ու թերությունների մասին: Եթե ​​դու սիրեիր ինձ, ուշադրություն չէիր դարձնի իմ թերություններին:

Չուն պատասխանեց.

-Նա, ով լռում է ընկերոջ թերությունների մասին, օգնում է կրկնապատկել այդ թերությունները: Նա, ով խոսում է ընկերոջ թերությունների մասին, օգնում է խուսափել դրանցից: Հիմա ինքներդ դատեք, թե ով է Ձեզ ավելի շատ սիրում:

Ինչպես են Նոր տարին նշում աշխարհի տարբեր երկրներում

Նոր տարին դիմավորելու որոշ երկրների սովորույթները հայերի համար կարող են նույնիսկ էկզոտիկ թվալ: Անգամ ամսաթիվն է տարբերվում,  ինչպես նաև ոչ բոլոր երկրներում են տոնը խորհրդանշում Ձմեռ պապն ու տոնածառը:

Եվրոպացիները ևս Նոր տարին դիմավորում են դեկտեմբերի 31 -ին, սակայն  նրանց համար գլխավոր տոնը Սուրբ Ծնունդն է:

Անգլիայի բնակիչները կեսգիշերին` ժամացույցի վերջին զարկերի հետ, բացում են տան ետևի կողմի դռները` հին տարին դուրս բերելու համար, և բացում են մուտքի դուռը` նոր տարին ներս թողնելու  համար: Երեխաները քնելուց առաջ Սանտա Կլաուսի նվերների համար ափսե են դնում, իսկ կոշիկի մեջ խոտ` նրա ավանակի համար:

Ի դեպ, հենց Անգլիայում է ծնվել բացիկներ փոխանակելու ավանդույթը: Առաջին ամանորյա բացիկը տպագրվել է Լոնդոնում` 1843 թ-ին:

Ֆրանսիայում Ձմեռ պապը` Պեր Նոելն այցելում է Նոր տարվա գիշերը  եւ նվերները թողնում մանկական ոտնամանների մեջ:

Ավստրիայում համոզված են, որ երջանիկ լինելու համար ամանորյա գիշերը պետք է ուտել խոզի գլխի մի կտոր:

Ուկրաինացիները ևս ակնհայտ երջանիկ են դառնում, երբ ճաշակում են խոզի միս:

Իտալիայում ամանորյա հետաքրքիր սովորույթի մասին գիտեն բոլորը. հին տարվա վերջին րոպեներին նրանք դուրս են նետում հին իրերը: Համարվում է, որ  եթե հին իրերը դուրս նետվեն, նոր տարին նորերը ձեռք բերելու հնարավորություն կընձեռի:

Իսպանիայում Նոր տարվա գիշերը, ժամացույցի զարկերի հետ պետք է հասցնել ուտել խաղողի 12  հատիկ:

Կոլումբիայում Նոր տարին վերածվում է վառ ու անսովոր տոնածմբության: Դեկտեմբերի 31-ին տեղի է ունենում տոնական շքերթ: Ձմեռ պապին Կոլումբիայում, ինչպես նաեւ Լատինական Ամերիկայի բոլոր երկրներում,  անվանում են Պապա Պասկուալե:

Բրազիլիայում ևս Նոր տարին նշում են նույնքան վառ, ինչպես Կոլումբիայում: Ռիո դե Ժանեյրոյի բոլոր բնակիչները հավաքվում են Կոպակոբանա հայտնի լողափում:  Այդ երկրում նոր տարվա հիմնական գործող անձը պտղաբերության աստված Եմանջան է:

Կուբայում Նոր տարվա նախօրեին  բնակիչները տան ամանեղենը լցնում են ջրով, իսկ կեսգիշերին դուրս թափում պատուհանից: Այդպիսով` Նոր Տարվան նրանք ցանականում են լուսավոր եւ մաքուր ճանապարհ:

Չինաստանում Նոր տարին լապտերների տոն է:  Այն նշվում է Լուսնային օրացույցի տասնհինգերորդ օրը:

Հնդկաստանում Նոր տարին նշելու համար 8 ամսաթիվ կա, քանի որ այդ երկրում տարբեր մշակույթներ են խաչվում: Հնդկաստանի հարավում Նոր տարին նշվում է մարտին, հյուսիսում` ապրիլին, Քերալ նահանգամ` հուլիսին կամ օգոստոսին:

Աղբյուրը՝ https://news.am/arm/news/87956.html

Ինքնաստուգում

Լրացրո՛ւ բաց թողնված հատվածները.

Գոյական անվան խոսքիմաստային կարգի մեջ մտնող բառերը ցույց են տալիս առարկայի հասկացողություն։ Գոյական եզրույթը գոյ արմատից է, որը նշանակում է գոյություն ունի։ Եվ նախապես գոյական են ճանաչվել տեսանելի, շոշափելի առարկաները, այսինքն՝ առարկա ցույց տվող բառերը։ Այնուհետև ընդհանրական դառնալով՝ գոյական են դիտվել ոչ միայն մարդու կողմից ընկալվող, տեսանելի, շոշափելի առարկաները, այլև մեր գիտակցությամբ առարկայացված հասկացությունները, օրինակ՝  բուժում, սեր, հաղթանակ։ Այսպիսով՝ գոյական են համարվում առարկա և առարկայական հասկացություններ ցույց տվող բառերը։ Գոյականի խոսքիմասային կարևոր առանձնահատկությունը առարկայականությունն է։

2. Գոյականների տեսակներն են (ընդգծի՛ր ճիշտ պատասխանը).

Հասարակ և հատուկ, թանձրացական (նյութական) և վերացական, անորոշ-որոշյալ գոյականներ, շնչավոր և անշունչ գոյականներ

Հասարակ և հատուկ, թանձրացական (նյութական) և վերացական, անձ և ոչ անձ ցույց տվող, շնչավոր և անշունչ գոյականներ

Անձ և ոչ անձ ցույց տվող, շնչավոր և անշունչ, հասարակ և հատուկ գոյականներ

3. Ստորև հասարակ գոյականների սահմանումն է, հատուկ գոյականինն ի՛նքդ սահմանիր:

Այն բառերը, որոնք անվանում են առարկայի տեսակը ընդհանուր կերպով և կարող են մասնավորվել տվյալ տեսակի բոլոր առարկաների վրա, կոչվում են հասարակ գոյականներ, օրինակ` աղջիկ, մարտ, գյուղ և այլն:

Միևնույն տեսակին պատկանող, ամեն մի առանձին առարկային տրվող անունները կոչվում են հատուկ անուն:

4. Լրացրո՛ւ բաց թողնված տարբերակը.

Հատուկ անուններ են՝

Անձնանունները

Կենդանիներին տրվող անունները

Կազմակերպությունների, հիմնարկների, թերթերի, գրական երկերի անվանումները

Աշխարհագրական վայրերը

5. Գրի՛ր.

Թանձրացական գոյական-  թուղթ, մատիտ, գրիչ, տետր. քանոն

Վերացական գոյական – խաղաղություն, սեր, ուրախություն, տխրություն, ձյուն

Անշունչ գոյական — սեղան, աթոռ, կահույք, պահարան, նստարան

Շնչավոր գոյական – մարդ, բժիշկ, շուն, կատու, աշակերտ

Անձ ցույց տվող գոյական –Գեղամ, Վարդուհի, Դավիթ, Պողոս, Անի

Իր ցույց տվող գոյական –պայուսակ, հեռախոս, գիրք, սեղան, աթոռ

6. Լրացրո՛ւ բաց թողնված հատվածները.

Գոյական անուններն ունեն երկու թիվ՝ եզակի ու հոգնակի։  Եզակի թիվը ցույց է տալիս եզակի, մասնավոր առարկա կամ տվյալ տեսակի առարկան ընդհանրապես, ինչպես՝ ծառ, տղա։ Բառի ուղիղ ձևն է։ Հոգնակի թիվը ցույց է տալիս նույն տեսակի մեկից ավելի առարկաներ, oրինակ՝ ծառեր, տղաներ։ Կազմվում է եր և ներ վերջավորությունների միջոցով։ Միավանկ բառերին ավելանում է եր, իսկ բազմավանկներին՝ներ։

7.Գրի՛ր, թե ոնց է կազմվում տվյալ բառերի հոգնակին (պետք չէ դարձնել հոգնակի թիվ, այլ` գրել սահմանումը):

Բեռ, գառ, լեռ, եզ, դուռ, մատ, նուռ, ծունկ, թոռ, կուռ, ծոռ, ձուկ, հարս, մուկ բառերը հոգնակին կազմում են հետևյալ կերպ (պետք չէ դարձնել հոգնակի թիվ, այլ` գրել սահմանումը).

Մի շարք գրաբարյան բառեր հոգնակիի կազմության ժամանակ վերականգնում են ն մասնիկը՝ ստանալով ներ վերջավորությունը

8.Գրի՛ր, թե ոնց է կազմվում տվյալ բառերի հոգնակին (պետք չէ դարձնել հոգնակի թիվ, այլ`գրել սահմանումը):

Կին, մարդ, պարոն բառերը հոգնակին կազմում են հետևյալ կերպ. (պետք չէ դարձնել հոգնակի թիվ, այլ`  գրել սահմանումը).

Որոշ բառերի հոգնակին կազմվում է իկ (մարդիկ), այք (կանայք, տիկնայք, պարոնայք), վերջավորություններով։

9. Լրացրո՛ւ բաց թողնված հատվածները.

Բաղադրյալ գոյականները, որոնց վերջին բաղադրիչը միավանկ արմատ է, երկու ձևով են հոգնակի կազմում:

Եթե այդ բառի վերջին միավանկ բաղադրիչը գոյական է.(օրինակ՝ դաշտավայր, հեռագիր), ավելանում է եր վերջավորություն: Իսկ եթե այդ բառի  վերջին միավանկ բաղադրիչը բայ է (օրինակ՝ ժամացույց, վիպագիր), ավելանում է ներ վերջավորությունը:

Եթե մեկուկես վանկանի բառի կես վանկը գտնվում է բառասկզբում, ապա ավելանում է ներ։ Օրինակ՝ բը-ժիշկ-ներ։ Իսկ եթե մեկուկես վանկանոց բառի կես վանկը գտնվում է բառավերջում, ապա ավելանում է եր։ Օրինակ՝ կայ-սըր-եր։

10 .Հոլովիր կամուրջ, մորաքույր, տուն, ամառ բառերը:

Ուղղական֊ — կամուրջ, մորաքույր, տուն, ամառ

Սեռական֊ — կամրջի, մորաքրոջ, տան, ամռան

Տրական֊ — կամրջին, մորաքրոջը, տանը, ամռանը

Բացառական֊ — կամրջից, մորաքրոջից, տանից, ամառվանից

Գործիական ֊- կամրջով, մորաքրոջով, տնով, ամառվանով

Ներգոյական֊- կամրջի մեջ, մորաքրոջ մեջ, տան մեջ, ամռան մեջ

11. Սեղան, խնձոր, մարդ, պատմություն  անորոշ գոյականները դարձրո՛ւ որոշյալ:

Սեղանը, խնձորը, մարդը, պատմությունը

1.  Գտի՛ր օրինաչափությունը․
   ա)
   

40

• բ)
  

69

գ)

6

դ)

80

ե)

720

զ)

7

Փետրվարյան Ֆլեշմոբի խնդիրներ։ 3-րդ մակարդակ

• Չորս քարտ դրված են կողք կողքի (2017): Պատասխանի տարբերակներում բերված քարտերի ո՞ր հաջորդականությունը հնարավոր չէ ստանալ, եթե խնդրում բերված

քարտերի շարքում փոխատեղենք միայն երկու քարտ:
ա․ 2710       բ․ 0127      գ․ 1027            դ․ 0217      ե․ 2071

• ճանճը ունի 6 ոտք, սարդը՝ 8 ոտք: 3 ճանճը և 2 սարդը միասին ունեն այնքան ոտք, որքան ոտք ունեն 9 հավը և՝
  (A) 2 կատուն (B) 3 կատուն (C) 4 կատուն (D) 5 կատուն (E) 6 կատուն

• Ռուբենը գիտի, որ 1111 ∙ 1111 = 1234321: Որքա՞ն է 1111 ∙ 2222:

(A) 3456543 (B) 2345432 (C) 2234322 (D) 2468642 (E) 4321234

• Մոլորակի վրա կա 10 կղզի և 12 կամուրջ (տե՛ս նկարը): Հիմա բոլոր կամուրջները բաց են երթևեկության համար: Ամենաքիչը քանի՞ կամուրջ պետք է փակել, որպեսզի երթևեկությունը A և B կղզիների միջև դադարեցվի:
  
  (A) 1 (B) 2 (C) 3 (D) 4 (E) 5

• Ջին, Բին և Լին ռնգեղջյուրները գնացին զբոսանքի: Ջինը քայլում էր առջևից, Բինը՝ մեջտեղում, իսկ Լինը՝ հետևից: Ջինը Բինից 500 կգ-ով ծանր է: Բինը Լինից 1000 կգ-ով թեթև է: Պատասխանի տարբերակներում բերված նկարներից որո՞ւմ է ցույց տրված Ջինի, Բինի և Լինի ճիշտ դասավորությունը նրանց զբոսանքի ժամանակ:
  

A.

• Արթուրն ունի մի յուրահատուկ զառ, որի յուրաքանչյուր նիստի վրա գրված է թիվ: Այդ զառի հակադիր նիստերի վրա գրված թվերի գումարները նույնն են: Այդ թվերից հինգն են 5-ը, 6-ը, 9-ը, 11-ը և 14-ը: Ի՞նչ թիվ է գրված Արթուրի զառի վեցերորդ նիստին:
  (A) 4 (B) 7 (C) 8 (D) 13 (E) 15

•  Միքայելն ուզում է ներկել նկարում բերված ուղղանկյան քառակուսիներն այնպես, որ բոլոր քառակուսիների 1/3-ը լինի կապույտ և բոլոր քառակուսիների կեսը լինի դեղին: Մնացած քառակուսիները Միքայելն ուզում է ներկել կարմիր: Քանի՞ քառակուսի է նա ներկելու կարմիր:
  (A) 1 (B) 2 (C) 3 (D) 4 (E) 5

1. Պետրոսը և Նարեկը մասնակցում են «Կենգուրու» մրցույթին: Այն ժամանակահատվածում, որ Պետրոսը լուծում է 2 խնդիր, Նարեկը լուծում է 3 խնդիր: Մրցույթի ընթացքում տղաները լուծեցին ընդհանուր թվով 30 խնդիր: Նարեկը Պետրոսից քանի՞ խնդիր ավելի լուծեց:
   (A) 5 (B) 6 (C) 7 (D) 8 (E) 9

1. Հնարավո՞ր է արդյոք 15 x15  չափանի վանդակավոր քառակուսու որոշ վանդակներ
   ներկել այնպես, որ կամայական 4×5 չափանի ուղղանկյուն պարունակի ճիշտ 4 հատ
   ներկած վանդակ, իսկ կամայական 8×8 չափանի քառակուսի՝ ճիշտ 13 հատ:

1. Раскройте скобки, используя слова и сочетания слов в нужной форме

1. Новый год – праздник, отмечаемый многими народами в соответствии принятым календарём. 2. Новый год наступает в момент перехода последнего дня года в первый день следующего года. 3. Начало года с 1 января было установлено римским правителем Ю́лием Цезарем. 4. На новый год славяне украшали вишневые деревья восковыми свечами. 5. С 1700 года Новый год в России празднуют 1 января по юлианскому календарю. 6. Во времена Петра юлианский календарь был ещё принят многие протестантских государствах Европы. 7. Начиная с 1919 года новогодний праздник в России стали отмечать в соответствии григорианским календарём. 8. Встреча Нового года является очень значимым явлением. 9. Ёлку украшают обычно шарами из тонкого стекла и сусального золота, мишурой, декоративными фигурками и гирляндами.

2.Выполните упражнение по модели

М о д е л ь: — Ты вчера был занят (или свободен)? — Да, был занят, занимался в библиотеке, потом смотрел телевизор и читал.

С л о в а д л я с п р а в о к: гулять, писать письма, работать на компьютере, играть на компьютере, читать, делать домашнее задание, готовить ужин, разговаривать с друзья- ми, смотреть фильм, ходить в театр, ходить в кино, ходить в музей, ходить в гости, оформ- лять документы, ходить в иностранный отдел, ужинать в ресторане, сдавать экзамен, хо- дить в парикмахерскую, готовиться к семинару, писать реферат, играть в футбол, играть в теннис, играть в шахматы, стирать, гладить, прибирать в комнате, читать по-русски, отдыхать, слушать музыку.

1. — Ты вчера был чем-то занят? — Да, вчера я играл в теннис . 2. — Что ты делал вчера? Отдыхал? — Нет, вчера я работал на компьютере. 3. — Ты вчера был свободен? — Нет, я ходил в кино . 4. — Что ты делал после обеда? — После обеда я слушал музыку. 5. — Что ты делал вчера вечером? — Вчера вечером я играл в шахматы. 6. — Чем ты был занят в субботу? — В эту субботу я отдыхал. 7. — Что ты делал в воскресенье? — В это воскресенье я играл в футбол. 8. — Что ты делал два часа назад? — Два часа назад я читал по-русски.

Китай встречает Новый год в феврале. Китайский новый год — праздник весны. Его наступление определяют по фазам Луны. И каждый год посвящен одному из 12 животных.

Обязательно обилие красного цвета в одежде, в украшениях домов и улиц, и обязательно должно быть очень шумно.

В Японии Новый год отмечают по григорианскому календарю. Праздник начинается 25 декабря и продолжается почти месяц. Японцы украшают жилище композициями из бамбука, веток сливы и ели — это символизирует достаток, благополучие и любовь.

В канун Нового года японцы обязательно посещают храмы и просят у богов счастья и здоровья. А в новогоднюю ночь угощают друг друга рисовыми лепешками белого и розового цвета — эти цвета приносят удачу.

 В Индии встречают Новый год чаще, чем в любой другой стране мира. Традиционный индийский год, Гуди-падва, встречают в марте.

Один из самых ярких праздников — Бенгальский Новый год, Холи. Фестиваль

красок проходит в начале весны. В первый вечер сжигают чучело богини Холики, прогоняют скот через огонь и ходят по углям. А потом начинаются веселые гуляния, осыпания друг друга яркими красками и поливания крашеной водой. 

Հարցեր կրկնողության համար

Ինչ է ուսումնասիրում քիմիան

Քիմիան գիտություն է նյութերի հատկությունների, փոխարկումների, դրանց բաղադրության և կառուցվածքի մասին:

Մարմին և նյութ

Մեզ շրջապատող առարկաները ֆիզիկական մարմիններ են:

Նյութն այն է, ինչից կազմված են ֆիզիկական մարմինները՝ մեզ շրջապատող առարկաները:

Մաքուր նյութեր,խառնուրդներ

Մաքուր են կոչվում այն նյութերը, որոնք կազմված են միատեսակ կառուցվածքային մասնիկներից:

Խառնուրդները պարունակում են երկու կամ ավելի նյութերի կառուցվածքային մասնիկներ:

Նյութերի հատկությունները,ֆիզիկական,քիմիական և ֆիզիոլոգիական

Այն հատկանիշները, որոնցով նյութերը նմանվում կամ տարբերվում են իրարից կոչվում են հատկություններ: Հատկությունները բաժանվում են`ֆիզիկական,քիմիական և ֆիզիոլոգիական:

Ֆիզիկական հատկություններն են` նյութի ագրեգատային վիճակը, գույնը, հոտը, համը, լուծելիությունը ջրում, պլաստիկությունը, խտությունը, ջերմա և էլեկտրահաղորդականությունը և այլն:

Քիմիական հատկություններն են `թե տվյալ նյութը ինչպիսի այլ նյութերի հետ է փոխազդում՝ առաջացնելով նոր նյութեր:

Ֆիզիոլոգիականը` նյութի աղդեցությունը կենդանի օրգանիզմների վրա:

Համասեռ և անհամասեռ խառնուրդներ

Համասեռ խառնուրդներում հնարավոր չէ տարբերել խառնուրդ առաջացնող նյութերը: Անհամասեռ խառնուրդներում բաղադրիչները անզեն աչքով կամ օպտիկական մանրադիտակով տեսանելի են:

Ֆիզիկական և քիմիական երևույթներ

 Ֆիզիկական երևույթների ժամանակ նոր նյութեր չեն առաջանում, այլ փոխվում են նյութի ագրեգատային վիճակը, ձևը և չափսերը:

 Ֆիզիզկական երևույթներ` ապակու, կավի, բաժակի կոտրվելը…

Քիմիական երևույթներ` որոնց ժամանակ առաջանում են նոր նյութեր` ռեակցիաներ:

 Քիմիական ռեակցիաների հատկանիշները` գույնի,հոտի համի փոփոխություն, էներգիայի անջատումկամ կլանում, ստվածքի առաջացում և գազի անջատում: 

Թեմաներ`     Նյութերի  ճանաչումը:  Ֆիզիկական  և  քիմիական  երևույթներ:   Մաքուր   նյութեր   և  խառնուրդներ:

                   1.  Արտահայտություններից  որու՞մ  է  իմաստային  հետևությունը  ճիշտ  տրված.

       1.մաքուր  նյութերը  ունեն  հաստատուն  բաղադրություն,  բնորոշ  կառուցվածք, ուստի  և օժտված  են  խիստ  որոշակի  հատկություններով

 2. մաքուր  նյութերը  օժտված  են  խիստ  որոշակի  հատկություններով, ուստի  և  ունեն հաստատուն  կառուցվածք

 3. մաքուր  նյութերը  օժտված  են  խիստ  որոշակի  հատկություններով, ուստի և  ունեն  հաստատուն  բաղադրություն

    4. մաքուր  նյութերը  ունեն  հաստատուն  բաղադրություն, ուստի  և  օժտված  են  բնորոշ  կառուցվածքով:

            2. Շարքերից  որու՞մ  է  տրված  միայն  մաքուր  նյութեր.

     1. ծովի  ջուր, գրաֆիտ, սպիրտ                   3. թորած  ջուր,  օդ,  հող 

    2. պղինձ, ալյումին, կերակրի  աղ              4. գրանիտ, մագնեզիում, ալմաստ:

              3.  Արտահայտություններից  ո՞րն  է  սխալ.

      1.  խառնուրդում  յուրաքանչյուր  նյութ  պահպանում  է  իր  բաղադրությունը

      2.  խառնուրդում  յուրաքանչյուր  նյութ  պահպանում  է  իր  կառուցվածքը

      3.խառնուրդում  յուրաքանչյուր  նյութն  ունի   հաստատուն  եռման  և  հալման ջերմաստիճան:

     4. խառնուրդի   բաղադրությունը  միշտ  հաստատուն  է

               4.  Ո՞րն  է համասեռ  խառնուրդ.

      1.կավաջուրը                          3.աղաջուրը

      2.ավազաջուրը                        4. կաթը:

           5.   Ո՞րն  է անհամասեռ  խառնուրդ.

         1  շաքարաջուրը                         3. սպիրտաջուրը(օղին)

        2. մածունը                                   4. գազերի  խառնուրդը(օդը):

           6.  Ո՞ր  դեպքում  են  օգտագործում  սովորական  պարզվածքազատումը.

                     1. պինդ  նյութի  առանձնացումը  հեղուկից,եթե  պինդ   նյութի խտությունը  մեծ  է  հեղուկի                    խտությունից

                     2. իրար  մեջ  լուծվող  հեղուկները  բաժանելիս

                      3.իրար  մեջ  չլուծվող  հեղուկների  բաժանման  դեպքում

                               4.պինդ  նյութի  առանձնացումը   հեղուկից,եթե  պինդ   նյութի  խտությունը  փոքր  է  հեղուկի  խտությունից:

            7.  Ո՞ր  եղանակով  են  ձեթը  ջրից  առանձնացնում.

          1. թորումով                                3 ֆիլտրումով:

          2. շոգեացումով                         4. բաժանիչ  ձագարով      

               8.   Ո՞ր  եղանակով  են  շաքարի  ջրային  լուծույթից  շաքարն  առանձնացնում.

           1. ֆիլտրում                     3. շոգիացում                        

           2  թորում                         4. պարզվածքազատում

       9. Ո՞ր  եղանակով  են  սպիրտը  սպիրտաջրից  առանձնացնում.

    1. ֆիլտրում                    3.շոգիացում

    2. թորում                        4. պարզվածքազատում:

 10.Ո՞ր  խառնուրդը կարելի  է բաժանել ֆիլտրումով  .

   1. բենզինի  և  ջրի  խառնուրդը             3.կավի  և  ջրի  խառնուրդը                      

   2.թթվածնի  և  ազոտի  խառնուրդը      4.սոդայի  և ջրի  խառնուրդը:

  11 Որ շարքում են նախ նշված համասեռ,ապա անհամասեռ խառնուրդները.

  1.քացախը և օղին                                   3.կաթը և հանքային ջուրը

  2. սպիրտաջուրը և կավաջուրը           4.քաղցր թեյը և աղաջուրը

12. Թվարկված  երևույթներից  ո՞րը  քիմիական  չէ.

   1. այրում                    3. ֆիլտրում  

   2.փտում                     4.ժանգոտում

13. Ո՞ր  ֆիզիկական  հատկությունը  բնութագրական  չէ ալյումինին.

     1.էլեկտրահաղորդականություն       ­­­

     2. .սովորական  պայմաններում  գազային  վիճակ

     3.արծաթասպիտակ  գույն

     4.ջերմահաղորդականություն:

 14. Հետևյալ  երևույթներից  ո՞րն  է  ֆիզիկական. Պատասխանը  հիմնավորեք`ինչու՞:

    1.մոմի  այրումը              3. աղի  ջրում  լուծվելը 

   2.փայտի  փտելը             4. գինին  քացախի  վերածվելը

15. Հետևյալ  երևույթներից  ո՞րն  է  քիմիական:Պատասխանը  հիմնավորեք` ինչու՞:

   1.շաքարի  մանրացնելը                3.ջրի գոլորշիացումը

   2. կաթի  թթվելը                                4.ապակու  կոտրվելը

16. Ո՞ր շարքում է նշված նախ ֆիզիկական մարմինը,ապա քիմիական նյութը.

     1. բաժակ և երկաթ                                               3.պղինձ և ալյումին

 2. փայտանյութ և սպիրտայրոց                        4.ջուր և մարախուղ                              

17. Ո՞ր շարքում է նշված նախ ֆիզիկական ,ապա քիմիական երևույթներ.

   1.շաքարի լուծվելը ջրում և այդ լուծույթի գոլորշիացումը

   2. կաթի թթվելը և էլեկտրական լամպի լուսավորվելը

   3.բույսերում գլյուկոզի առաջացումը և բույսերի շնչելը

   4.բենզինի գոլորշիացումը և բենզինի այրումը:

18.  Ֆիզիկական  երևույթների  դեպքում  նյութի  նշված  հատկություններից  ո՞րը  չի ենթարկվում  փոփոխության.

     1.ագրեգատային  վիճակը                     3.գույնը           

     2.չափսը                                                4.ձևը

     19.  Թվարկված  հատկություններից   ո՞րն  է  ընդհանուր  կերակրի  աղի  և  երկաթի համար.

    1.համը                                 3. էլեկտրահաղորդականությունը:

    2.խտությունը                    4. ագրեգատային  վիճակը

 20. Հետևյալներից որն ունի քիմիական բանաձև:

   1/օդ                                3/շաքարաջուր

   2/կաթ                              4/կերակրի աղ