Խաչքար

Խաչքար, միջնադարյան հայ կերպարվեստի տեսակ, ճարտարապետական մանր կոթողային ձև է: Խաչքարը հաջորդել է խաչով ավարտվող քառակող վաղ միջնադարյան կոթողներին և թևավոր խաչերին, որոնց մեծ մասը ոչնչացվել է արաբական արշավանքների ժամանակ։ Խաչքարը բովանդակում է քրիստոնեության հիմնական գաղափարը՝ Հիսուս Քրիստոսի փրկագործությունը։

IV–V դարերից խաչքար կանգնեցվել է ռազմական հաղթանակներն ու պատմական կարևոր դեպքերը հավերժացնելու համար կամ, որպես ճարտարապետական զարդ: Խաչքարը ծառայել է նաև որպես տապանաքար՝ հանգուցյալի հոգու փրկության համար, օրինակ՝ Նորատուսի, Սաղմոսավանքի, Հին Ջուղայի  գերեզմանատների խաչքարերը։

10-13-րդ դարերում ձևավորվել և ոճական առումով կատարելության են հասել խաչքարի արվեստի հիմնական տեսակները. կերտվել են ամբողջական քարերից և դրվել պատվանդանի վրա:

Խաչքարի արվեստը խորհրդանշային է՝ այն ունի զուտ աստվածաբանական պաշտամունքային դեր ու նշանակություն։

Աղբյուրը՝ https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BD%D5%A1%D5%B9%D6%84%D5%A1%D6%80

1.Որո՞նք են աշխարհագրական թաղանթի հիմնական առանձնահատկությունները:

Ֆիզիկաաշխարհագրական թաղանթը մթնոլորտի ստորին շերտի, քարոլորտի վերին շերտի, ողջ ջրոլորտի փոխազդեցության, փոխներթափանցման ոլորտն է, որը տարբերվում է Երկրի առանձին թաղանթներից նրանով, որ ֆիզիկաաշխարհագրական թաղանթի սահմաններում տարբեր ոլորտներ խիստ կերպով ներթափանցած են իրար մեջ, փոխազդում են իրար վրա: Նրանում աշխարհագրական պրոցեսներն ընթանում են ինչպես տիեզերական, այնպես էլ երկրային էներգիայի աղբյուրների հաշվին: Միայն ֆիզիկաաշխարհագրական թաղանթում է, որ

գոյություն ունի կյանք: Աշխարհագրական թաղանթում նյութն ունի ֆիզիկական բնութագրիչների բավականին լայն ընդգրկում (խտություն, ջերմահաղորդականություն, ջերմատարողականություն և այլն):

2. Սխեմատիկորեն պատկերե՛ք աշխարհագրական թաղանթի տարածման սահմանները:

Աշխարհագրական թաղանթը հստակ առանձնացված սահմաններ չունի: Սովորաբար

աշխարհագրական թաղանթի վերին սահման ընդունում են օզոնի շերտը, որը տարածվում

է Երկրի մակերևույթից 25–30 կմ վեր: Աշխարհագրական թաղանթի ստորին սահմանը համարվում է ցամաքի հողմահարման կեղևի ստորոտը:

3. Աշխարհագրական թաղանթի ամբողջականության վերաբերյալ բերե՛ք ձեր օրինակները:

Աշխարհագրական թաղանթի միասնականությունը պատկերացնելու համար կարելի է

դիտարկել բազմաթիվ օրինակներ: Դրանցից ակնառուն, թերևս, կլիմայի գլոբալ տաքացումն է մեր օրերում, որի ժամանակ տեղի է ունենում Երկրի` Արեգակից ստացված և ծախսված ջերմության հավասարակշռության խախտում:

4. Բնության ամբողջականության խախտման ի՞նչ օրինակներ կարող եք բերել ձեր շրջապատից:

Տաքացումը հանգեցրել է օվկիանոսների մակերևույթից ջրի գոլորշացման ավելացմանը և

ամպամածության մեծացմանը ինչպես օվկիանոսների, այնպես էլ մայրցամաքների վրա:

Մթնոլորտային տեղումներն ավելացել են օվկիանոսների և դրանց մերձակա ցամաքային

տարածքների վրա, սակայն ներցամաքային շրջաններում կրճատվել են: Ջերմության

բարձրացումը հանգեցրել է սառցադաշտերի մակերեսների զգալի կրճատմանը:

 5. Ի՞նչ է ռիթմիկությունը: Որո՞նք են ռիթմիկության տեսակները:

Ռիթմիկություն ասելով՝ հասկանում ենք միանման երևույթների կրկնությունը

ժամանակի մեջ: Առանձնացնում են ռիթմիկության երկու տեսակ` պարբերական (կանոնավոր) և

ցիկլային (փոփոխական):

 Պարբերական ռիթմերը կրկնվում են որոշակի ժամանակամիջոցից հետո: Այդպիսինն

են, օրինակ, իր առանցքի շուրջը կամ Արեգակի շուրջը Երկրի պտույտի հետ կապված

ռիթմիկ երևույթները:

Ցիկլային ռիթմերն ունեն տևողության միջինացված արժեք: Օրինակ՝ Արեգակի

ակտիվության ցիկլերի միջին տևողությունը 11 տարի է, բայց դրանց միջև ընկած

ժամանակահատվածը կարող է տևել 1–14 տարի: